مهمترین رویدادهای آذربایجان جنوبی در ماه دسامبر

مقدمه :

اوضاع آذربایجان جنوبی طی ماه دسامبر با ماههای گذشته از تفاوت چندانی برخوردار نبوده که این وضعیت حکایت از تداوم سیاست و رویکرد خاص حرکت ملی آذربایجان جنوبی است. امروزه فعالان حرکت ملی آذربایجان بخصوص در تبریز با توجه به مبهم بودن وضعیت کنونی ایران و وجود تضاد بین اهداف اپوزیسیون های مختلف ایران ، هدف خود را بیشتر افزایش سطح هوشیاری و آماده سازی جوانان و ملت ترک آذربایجان از راههای فرهنگی و تبلیغی اعلام کرده اند. در این گزارش سعی بر آن است تا مهمترین رویدادهای آذربایجان جنوبی در ماه دسامبر به شرح ذیل ارائه شود.

• طی ماه گذشته فعالان حرکت ملی آذربایجان به مناسبت سی و هفتمین سالگرد تأسیس حکومت فرقه دموکرات آذربایجان به رهبری سید جعفر پیشه وری، فعالیت ها و همایشات مختلفی در داخل و خارج آذربایجان جنوبی برگزار کردند.
• مرکز مطالعاتی تبریز جزوه ای تحت عنوان “پیش نویس قانون اساسی جمهوری فدرال ایران” منتشر کرد.
• استاندار غیر بومی ارومیه با اظهارات مغرضانه خود مبنی برانکار و بی اهمیت شمردن قتل عام ترک‌های آذربایجان در شهرهای سلماس و اورمیه و نیز تهدید رسانه ها ، وضعیت استان آذربایجان غربی را متشنج کرد.

پاسداشت سی و هفتمین سالگرد حکومت ملی آذربایجان جنوبی:

۲۱ آذر امسال بمانند سالها قبل، فعالان و تشکیلات سیاسی و مدنی (حرکت ملی) آذربایجان جنوبی با فعالیت های میدانی و تبلیغی، سالگرد تأسیس حکومت ملی آذربایجان جنوبی را گرامی داشتند. در آذربایجان جنوبی، فعالان مدنی در شهرهای مختلف با پخش گسترده پوستر و حضور بر سر مزار شهدای حرکت ملی آذربایجان یاد و خاطره رهبر فرقه دموکرات سید جعفر پیشه وری و شهدای حرکت ملی آذربایجان جنوبی را زنده نگاه داشتند.

لطیف حسینی دبیر کل حزب يئنى گاموح ( جنبش نو بیداری ملی آذربایجان جنوبی) با انتشار پیامی کتبی از زندان رجایی شهر با ارائه شرحی تاریخی از حوادث ۲۱ آذر ۱۳۲۶، سالگرد تشکیل حکومت ملی آذربایجان جنوبی را گرامی داشته و از خدماتی که بعد از تشکیل حکومت ملی عاید ونصیب ملت آذربایجان گردید، یاد کرد. وی نوشت: موفقیت‌های فرقه دموکرات آذربایجان به حدی چشمگیر بود که حتی دشمنان حرکت دموکراسی خواهی آذربایجان اعتراف نمودند که: «خدمتی که پیشه‌وری در عرض یک سال به آذربایجان کرد، رضاشاه در طول ۲۰ سال از انجام ان عاجز بود. وی در ادامه نامه خود با اشاره به سیاست های تبعیضی حکومت آخوندی افزود: ما عمیقا باور داریم که رفع تمامی این تبعیض‌ها فقط و فقط به دستان توانمند ملل و اقوام کشور با احراز حقوق‌بشر و کسب حق تعیین سرنوشت ملی میسر خواهد شد. حسینی در ختام نامه خود ضمن تسلیت گفتن به دو ملت آذربایجان جنوبی و کردستان به مناسبت سالگرد نسل کشی این دو ملت پس از سقوط حکومت فرقه دمکرات آذربایجان و مهاباد کردستان به دست رژیم پهلوی ، آزادی تمامی ملل و اقوام دربند را آرزو کرد. لازم به ذکر است که لطیف حسنی در بهمن‌ماه سال ۱۳۹۱به همراه محمود فضلی، شهرام رادمهر، آیت مهرعلی بیگلو و بهبود قلی‌زاده، چهار فعال ترک آذربایجانی دیگر بازداشت و توسط دادگاه تجدید نظر تبریز هر کدام به ۹سال حبس تعزیری محکوم شدند. اتهام این فعالان ملی و مدنی آذربایجان تأسیس گروه غیرقانونی با هدف اقدام علیه امنیت ملی عنوان شده بود.

همگام با فعالیت ها انجام شده در داخل آذربایجان جنوبی، تشکیلات و احزاب سیاسی آذربایجان در خارج همایشات و فعالیتهای را به منظور پاسداشت سی و هفتمین سالگرد تشکیل حکومت ملی آذربایجان جنوبی (که به نام روز دولتمردان آذربایجان جنوبی نامگذاری شده) برگزار نمودند. روز جمعه ۲۳ آذر به یاد حوادث آذر ۱۳۲۶ همایشی در آنکارا پایتخت ترکیه به ابتکار «انستیتوی مطالعاتی تبریز»، «انجمن مدنیت، فرهنگ و بیداری اجتماعی خزر» و «پلاتفورم تورکان ایران» و با میزبانی «گروه تاریخ دانشکده ادبیات دانشگاه حاج بایرام ولی» و با مشارکت شخصیت های آکادمیک و سیاسی از ترکیه و جمهوری آذربایجان و نیز حضور تشکیلات و فعالان سیاسی و مدنی آذربایجان جنوبی ساکن ترکیه و اروپا، برگزار شد. این همایش در دو بخش سخنرانی و اجرای موسیقی به هنرمندی جاوید تبریزلی بهمراه رقص آذربایجانی گروه «خزر» تنظیم شد. در برلین پایتخت آلمان انجمن فرهنگی و ادبی”ایشیق یول”  برای پاسداشت این روز تاریخی و بررسی آن از زوایا و دیدگاههای مختلف با توجه به محدودیت های موجود، مراسمی را با عنوان “گرامیداشت ۲۱ آذر” برگزار کرد. در استکهلم سوئد، تورنتوی کانادا و شهرهای استانبول و اسکی شهیر ترکیه نيز همایشات و نشست های سیاسی به منظور بزرگداشت خاطره حکومت ملی آزربایجان برگزار گردید.

گرامیداشت سالروز فاجعه کتاب سوزی:

در یک حرکت فرهنگی، دانشجویان هویت طلب آذربایجانی دوشنبه ۲۶ آذر با برگزاری یک نمایشگاه کوچک در داخل دانشگاه پیام نور شهر تبریز به مناسبت سالروز فاجعه کتاب سوزی ۲۶ آذر سال ۱۳۲۶، نشریه دانشجویی «فرهنگ و تمدن آذربایجان» این دانشگاه را در تعداد وسیع بین دانشجویان توزیع کردند. این نشریه، شماره ویژه خود را تحت عنوان «۲۶ آذر فاجعه کتاب سوزان» به چاپ رساند.

فعالان آذربایجانی نیز با هدف یادآوری فاجعه سوزندان هزاران جلد کتاب ترکی در آذربایجان توسط ارتش رژیم پهلوی، با حضور در برخی از مدارس، بین دانش آموزان کتب ترکی توزیع کردند. لازم به ذکر است بر اساس اسناد تاریخی، پس از ۲۱آذرماه ۱۳۲۶و سقوط حکومت ملی آذربایجان، ۲۵هزار ترک آذربایجانی توسط سربازان ارتش ایران قتل عام شدند. سپس در تاریخ ۲۶ آذر ماه همان سال در اقدامی ضد انسانی مأموران حکومت محمدرضاشاه پهلوی کتاب های ترکی را در میادین اصلی شهرهای آذربایجان جنوبی گردآوری کرده و به آتش کشیدند. گفتنی است که از ۲۶ آذر به عنوان نسل کشی فرهنگی ملت آذربایجان نام برده می‌شود.

ارائه طرح پیش نویس قانون اساسی:

انتشار متن “پیش‌نویس قانون اساسی جمهوری فدرال ایران” از سوی مرکز مطالعاتی تبریز در قالب ۴ فصل، ۹ بخش، ۱۱۳ أصل و ۲۸۸ ماده بوده است. بنا به موارد مندرج در بخشی از مقدمه‌ی این پیش‌نویس آمده است « متن پیشنهادی حاضر در نتیجه‌ی ماه‌ها تلاش بی‌وقفه و شبانه‌روزی کارشناسان “مرکز مطالعاتی تبریز” حاضر شده است و دربردرانده‌ی پیشنهادهای کارشناسان این مرکز برای آینده‌ی سیاسی ایران می‌باشد. علیرغم کاستی های فراوان، کارشناسان مرکز مطالعاتی تبریز در نگارش این قانون اساسی با در نظر گرفتن موارد مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی سعی نمودند  متنی را به رشته‌ی تحریر درآورند که دربردارنده‌ی  پاسخ و راه‌حل مهمترین علل ناکارآمدی ساختار دولتی در صد سال گذشته در جغرافیای ایران بوده و منطبق با اعلامیه‌ها و کنوانسیون‌های بین‌المللی مرتبط با حقوق بشر باشد. انتشار این پیش نویس واکنش شدید رسانه های رژیم ایران را بهمراه داشت، روزنامه قانون با انتشار مقاله ای با عنوان انتشار قانون اساسی از سوی سازمان اطلاعات و امنیت ترکیه (میت) و خواب زمستانی وزارت خارجه اعا کرد که این اقدام حلقه ای از سیاست های ترکیه و سعودی عربی در جهت ایجاد گسیل قومی و تجزیه بخشی از خاک ایران است. در ادامه مقاله از وزارت خارجه ایران خواسته شد تا ترتیباتی در جهت حمایت از گروههای مخالف ترکیه و تقویت آنها اتخاذ شود.

حوزه ی حقوق بشر:

در طی ماه گذشته، ، پروسه جلب به دادگاه برپایی جلسه محاکمه و تأیید حکم فعالان مدنی آذربایجان از سوی دستگاههای امنیتی و قضایی جمهوری اسلامی ایران همچنان تداوم داشته است. شعبه ۱۰۲ دادگاه کیفری ۲ شهرستان پارس آباد با صدور حکم جلب سجاد منادی فعال مدنی آذربایجان، وی را به «تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی» متهم کرد. سجاد منادی پیش از این نیز در اواسط آبان ماه به شعبه اول بازرسی دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان پارس آباد جلب و مورد بازجویی قرار گرفت.

دوشنبه ۲۶ آذر جلسه محاکمه ابراهیم نوری و جعفر رستمی راد از فعالان حرکت ملی آذربایجان در شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران به ریاست قاضی احمدزاده برگزار شد.در جلسه دادرسی، ابراهیم نوری که از شهریور امسال در حال سپری کردن حکم ۶ ماه حبس تعزیری خود در بند ۷ زندان اوین می‌باشد، دفاعیات خود را به زبان تُرکی تقدیم دادگاه کرد.اقدامی که واکنش شدید قاضی و معاون دادستان را بهمراه آورد. ابراهیم‌نوری و جعفر رستمی ۱۱ تیرماه امسال به ظن شرکت در تجمعات قلعه بابک در تهران بازداشت و به بازداشتگاه اوین تهران منتقل شدند.رستمی پس از اتمام بازجویی‌ها با قرار وثیقه موقتا آزاد اما به درخواست مراجع قضایی استان آذربایجان‌شرقی از آزادی نوری جلوگیری بعمل آمده و حکم 6 ماه حبس تعزیری او که در آذربایجان‌شرقی صادر شده بود در زندان اوین به اجرا گذارده شد.

دادگاه تجدیدنظر نظامی آذربایجان شرقی به ریاست علی فرجی برحق حکم دادگاه بدوی مبنی بر سه ماه حبس تعزیری برای فعال ملی آذربایجان، شاهین برزگر را تائید کرد. شاهین برزگر روز شنبه ۶ مردادماه ۱۳۹۷، از سوی نیروهای حفاظت اطلاعات نیروی انتظامی دستگیر و بعد از بازجویی‌های صورت گرفته از وی به زندان مرکزی تبریز منتقل شده بود. این فعال ملی آزربایجان در دادسرای نظامی شعبه یک بازپرسی به ریاست قاضی ملکی با اتهامات واهی و بی‌اساس همچون «ایجاد جو بدبینی علیه نیروهای مسلح» و «تبلیغ علیه نظام» مواجه و با صدور قرار وثیقه هفتاد میلیون تومانی به‌طور موقت آزاد شده بود.

تغییر اسامی مناطق و ادامه سیاست های تغییر بافت جمعیتی:

در پی اعتراض اهالی روستای “ینگی اسپیران تبریز” به تغییر اسامی اصیل و بومی مراتع و ییلاق های منطقه به فارسی، شورای اسلامی روستا از دهیاری خواسته است تا مانع این امر گردد.ساکنان روستای ینگی اسپیران که تا دیروز در تلاش بودند تا نام تحریف شده روستای خود(سفیدان جدید) را از روی تابلوها و نامه نگاری های رسمی حذف نمایند اینبار مراتع و ییلاق های خود را نیز در خطر تحریف می بینند.

بشیر خالقی نماینده خلخال و کیوی در مجلس با اشاره به مشکلات اقتصادی شهرستان کیوی گفته است: مهاجرت ۶۰ درصد جمعیت شهرستان کیوی از منطقه، آماری تکان‌دهنده ای بوده که در صورت بی‌توجهی به این حوزه و تداوم این امر زمینه برای خالی شدن ۱۰۱ روستای شهرستان فراهم خواهد شد. وی یکی از عوامل این مهاجرت های را عدم وجود جاده های مناسب جهت نقل و انتقال ذکر کرد.شهرستان کیوی نیز مانند اکثر مناطق آذربایجان جنوبی در سایه تبعیض‌های نژادی جمهوری اسلامی، از مناطق توسعه‌نیافته و محروم به شمار می‌رود. بطوریکه هیچ واحد صنعتی فعالی در منطقه وجود ندارد و تنها واحد فعال که متعلق به بنیاد مستضعفان ( از نهادهای حکومتی) می باشد، تعطیل شده است.

آخرین وضعیت دریاچه ارومیه:

به نقل از رسانه‌های محلی، بنا بر اعلام نماینده کنونی مردم اورمیه در مجلس و رئیس سابق دفتر استانی ستاد احیاء دریاچه اورمیه در آذربایجان غربی روند احیاء دریاچه اورمیه در شش سال اخیر حکایت از ادامه بحران آن دارد. وی که رئیس فراکسیون احیای دریاچه‌ها و تالاب‌های در مجلس است با ترسیم و انتشار نموداری نشان داد که در شش سال گذشته حال‌ و روز دریاچه اورمیه از تراز ۱۲۷۱ در سال ۹۱ به رقم تراز ۱۲۷۰.۲ در سال ۹۷ رسیده است. از صحبت‌های این نماینده مجلس که خود نیز قبلاً یکی از مسئولین استانی ستاد احیای دریاچه اورمیه بود، به‌ خوبی مشخص است که وعده حسن روحانی به مردم آذربایجان مبنی بر احیای دریاچه اورمیه به‌مانند همه وعده‌هایش دروغ از آب در آمده است و ستاد احیا و دیگر نهادهای مسئول تحت رهبری روحانی نتوانسته‌اند در عرض ۶ سال حتی یک سانتی‌متر به تراز دریاچه اورمیه اضافه کنند. شایان یادآوری است که دریاچه ارومیه به عنوان بزرگترین دریاچه داخلی در جغرافیای ایران و البته با دارا بودن اکوسیستمی با ارزش در جهان و ایران بمانند رودخانه ها و تالاب های احواز بتبع سیاست های نابخردانه رژیم آخوندی و با هدف تغییر بافت جمعیتی منطقه، تماما از نقشه ناپدید شد.

سخنان مغرضانه استاندار غیر بومی آذربایجان و تهدید رسانه ها:

محمد مهدی شهریاری استاندارغیربومی آذربایجان غربی و منتصب دولت روحانی در یک نشست با دانشجویان آذربایجان غربی در تهران حوادث تلخ قتل عام ترک‌های آذربایجان در شهرهای سلماس و اورمیه توسط جیلوها را بی‌اهمیت دانسته و تکرار این موضوع را مانع توسعه استان دانسته بود. این سخنان واکنش نمایندگان ارومیه را در پی داشت ؛ روح‌الله حضرت در صفحه توئیتر شخصی خود نوشت:« بدون تردید حوادث تلخ تاریخی نباید مانع توسعه و پیشرفت باشد اما تاریخ، آئینه عبرت است شاید ملت‌ها حوادث تلخ را ببخشند اما هرگز فراموش نمی‌کنند.» دیگر نماینده ارومیه قاضی پور برای اطلاع یافتن از صحت و سقم فجایعی که باعث کشتار حداقل یکصد و چهل هزار نفر از مردم شیعه و سنی آذربایجان گردید، تاریخ خواندن را به استاندار آذربایجان غربی توصیه کرد. عیسی نظری روزنامه‌نگار و سردبیر نشریه “نوید آذربایجان” نیز شهریاری استاندار آذربایجان غربی را به مناظره و بحث علمی در این باره فراخواند. در طرف مقابل هواداران گروه‌های ارمنی در تبریز و اورمیه، در اقدامی هماهنگ در رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی اقدام به حمایت تمام قد از شهریاری کرده و از وی خواستند تا نیروی فعالان آذربایجان را قلع‌وقمع کند! استاندار غیر بومی استان آذربایجان غربی بعد از به راه افتادن سیل عظیمی از انتقادات اصحاب رسانه و ملت آذربایجان نسبت به اظهارات وی ، با انتشار بیانیه‌ای رسانه ها را به برخورد شدید تهدید کرد.روابط عمومی استانداری آذربایجان غربی در بخشی از بیانیه خویش آورده است: « هدف گرفتن امنیت ملی با جعل حقایق، نه‌تنها نسبتی با رسانه و روزنامه‌نگاری ندارد بلکه مصداق بارز جنگ روانی علیه مردم است و قطعاً در چند روز آینده از راه‌های قانونی با این محافل برخورد لازم صورت می‌پذیرد.» در این راستا پس از آنکه گروه رسانه‌ای یول در سایت اینترنتی خود «یول پرس» اقدام به منعکس کردن سخنان استاندار در مورد انکار قتل عام جیلولوق و بی‌اهمیت دانستن آن کرد؛ مدیرمسئول این رسانه‌ مردمی با تهدید و شکایت استاندار محمد مهدی شهریاری روبرو شد.کاربران در شبکه‌های اجتماعی به خصوص اینستاگرام و توئیتر با هشتگ‌های #یول_پرس_یالنیز_دئییل ،#یول_پرس_تنها_نیستو#یول_پرس به حمایت از این گروه خبری فعال در استان آذربایجان غربی پرداختند. در تاریخ ۲۸ آذر گروه رسانه‌ای یول در سایت خود خبری مبنی بر آزادی موقت مدیر مسئول این رسانه به قید ضمانت را منتشر کرد. علت احضار و اتهام مدیر مسئول این رسانه «انتشار اکاذیب اینترنتی» بیان شده است.  در ادامه تهدیدات محمد مهدی شهریاری استاندار غیر بومی آذربایجان غربی، اینبار «کانال تلگرام اورمیه ۲۴» را هدف تهدیدات خود قرار داد. شهریاری خبر منتشر شده از سوی «کانال تلگرام اورمیه ۲۴» مبنی بر اخراج ۵ نفر از پرسنل «فرهنگسرای جوان ارومیه» توسط استاندار را، «با هدف تشویش اذهان عمومی» عنوان و تهدید کرده که از مسئولان این کانال تلگرام شکایت قضایی خواهد کرد.گفتنی است طی پروژه‌ای از پیش‌طرح ریزی شده، تهران شهریاری را برای ایجاد زمینه‌های بحران در اورمیه و آذربایجان غربی به‌عنوان استاندار فرستاده است.

تحلیل ونتیجه گیری:

آذربایجان جنوبی به سبب ثقل جمعیتی، سیاسی و تاریخی از امتیازات خاصی نسبت به سایر مناطق اتنیکی برخوردار است. و هرگونه  تغییر در جغرافیایی سیاسی ایران بدون مشارکت و حضور فعال ترکان آذربایجان امکان پذیر نیست. حرکت ملی آذربایجان با درک این حقیقت رویکرد متفاوتی با سالهای قبل در پیش گرفته است. امروزه این حرکت با ایجاد پلاتفرمها و تریبونهای کارآمد برای طرح مطالبات حقوقی خود در محافل مختلف از جمله ورزشگاههای، تجمع در قلعه بابک و برپایی گردهمایی های فرهنگی سعی در افزایش سطح آگاهی و ایجاد روح همبستگی در بین ملت خود هستند. فعالان حرکت ملی آذربایجان در داخل و خارج، دیگر با تجربه تر از گذشته و با آگاهی از پتانسیل های ملت خود و  با بررسی خردمندانه محیط سیاسی محلی و بین المللی، بطور سیستماتیک عمل می کنند. در طرف دیگر نظام حاکم با ایجاد سیاست تفرقه پراکنی بین ترک ها و کردها در آذربایجان غربی،  تغییر بافت جمعیتی آذربایجان از طریق خشکاندن دریاچه ارومیه، عدم توسعه شهرها و روستاها ترک نشین و انتصاب مسئولين غير بومی به سیاست های ترک ستیزی خود همچنان ادامه می دهد.